Wycinki ze szlachta

Brakuje mi pokazania kultury szlacheckiej, tej codziennej. Czyzby dawne polskie sfery wyzsze mialy tylko zapozyczone obyczaje francusko-niemiecko-tureckie czy jakie tam jeszcze? Czy prawdziwie polski charakter jest w wiejskim pasiaku?
Ktos powie chamskie pochodzenie panskie podniebienie - sam nie mam zadnych pretensji "rodowych", ale polska kultura, literatura, polskosc per se wbita jest przeciez zebami w "nasz" dwor i jego obyczaje. Tu po tej stronie atlantyckiej miedzy nikt tego nie przedstawia, nikt nie usiluje lansowac, choc przeciez co po niektorzy szukaja sciezek wlasnej krwi w herbarzach, a polskiej szlachty osiadlo na tej ziemi od groma. Moze wiec ktorys z zespolow pokusilby sie na "ludowosc" z gornej polki i pokazal wszem wobec, ze Polska to nie tylko stany nizsze? (Andrzej Kumor, "Polskosc bez czapki z piorem", GONIEC, 23-29 wrzesnia 2005).

Rosyjski filozof Wlodzimierz Solowjow, kreslac swoja monumentalna wizje przyszlosci swiata, przekonywal, ze tworzyc ja beda trzy nacje: Zydzi, bo wrodzona smykalka biznesowa czyni ich najlepszymi zarzadcami gospodarki, Polacy - ktorych szlachecka tradycja przeznacza do tworzenia klasy obywatelskiej i urzedniczej, oraz Rosjanie - gdyz ich uleglosc i poboznosc sprawiaja, ze nie maja sobie rownych w rolnictwie. Te trzy grupy razem stworza wiec spoleczenstwo doskonale, Krolewstwo Niebieskie na ziemi (Tomasz P. Terlikowski Malgorzata T. Zaloga, "Dlaczego Zydzi sa madrzy", OZON 22 czerwca 2005).

Rzeczpospolita byla do owych czasow zwyciezca w starciach z sasiadami. Ale w 1587 r. Polacy i Litwini wybrali na swojego wladce krolewicza szwedzkiego Zygmunta Waze. Po matce Katarzynie byl on Jagiellonem i w zamyslach herbowych unia personalna ze Szwecja miala uczynic Baltyk wewnetrznym morzem polskim; wybor Zygmunta zza morza "maris dominium Rzeczypospolitej przyniesie" - czytamy opinie szlachty. Moskwa miala zostac zablokowana i odcieta od morza. Na dodatek Zygmunt zobowiazal sie przylaczyc Estonie do Polski (Jerzy Besala, "To byla jazda", POLITYKA nr 38 (2522), 24 wrzesnia 2005).

W Zamosciu odslonieto pomnik hetmana Jana Zamoyskiego

W Zamosciu (Lubelskie) odslonieto w sobote pomnik zalozyciela miasta, jednej z najwybitniejszych postaci Rzeczpospolitej szlacheckiej, hetmana Jana Zamoyskiego.
Odsloniecia dokonal potomek hetmana, Marcin Zamoyski, obecny prezydent tego miasta. Zamosc obchodzi w tym roku 425. rocznice lokacji i 400 rocznice smierci swojego zalozyciela.
Jan Zamoyski (1542-1605) kanclerz i hetman wielki koronny, byl politykiem na dworze krola Zygmunta Augusta, a potem Stefana Batorego. Zalozyl Ordynacje Zamoyska, ktora przetrwala do 1944 r. Mecenas literatury i sztuki, oredownik obywatelskiego wychowania i edukacji powolal w Zamosciu Akademie Zamojska, trzecia wyzsza uczelnie w Polsce - po uniwersytetach w Krakowie i Wilnie. Jest autorem powiedzenia: "takie beda Rzeczypospolite, jakie ich mlodziezy chowanie".
W 1580 r. zalozyl miasto-twierdze Zamosc, ktora miala bronic wschodnich rubiezy kraju. Miasto to, nazwane "Perla Renesansu" i "Padwa Polnocy", zostalo zbudowane jako idealne miasto renesansowe wedlug projektu wloskiego artysty Bernardo Morando. W 1992 r. zamojska starowka zostala wpisana na liste Dziedzictwa Kultury UNESCO ("W Telegraficznym Skrocie", DZIENNIK ITP, 23 ix - 6 x 2005).