Polacy w Kanadzie

Wczoraj otrzymalem trzecia ksiazke zamowiona na ten rok. Jest to ladnie i bogato wydana "Polacy w Kanadzie. Slownik biograficzny Polonii kanadyjskiej 2006". Tytul na okladce wytloczony grubym zlotym liternictwem. 272 strony na kredowym papierze z kolorowymi fotografiami Kanadyjczykow polskiego pochodzenia.

Wczesniej otrzymalem "The Quran Translated - Message for Humanity", oraz "Armorial czyli poczet herbow - zbrojb - klejnotow zacnych Polskich Rodow Rycerskich i Szlacheckich" Boguslawa Jerzego hr. Zajaczkowskiego.

Trzy ksiazki roku 2006. Wazne pozycje, wymagajace glebszych studiow i przemyslen. "Polacy w Kanadzie" jest szczegolnie wazna ksiazka, poniewaz przedstawia zbiorowy portret Polonii kanadyjskiej. Ale oddajmy glos dla autorow tego przedsiewziecia:

Od wydawcow

Przekazujemy Czytelnikom kolejne wydanie slownika biograficznego "Polacy w Kanadzie", poswieconego osobom polskiego pochodzenia, zamieszkalym w Kanadzie. W odroznieniu od dwoch wczesniejszych edycji, wydanych w latach 1992 i 1993 (pod egida torontonskiego wydawnictwa KTO Publishing) obecne wydanie wzbogacone zostalo o rozdzialy historiograficzne, znacznie bardziej rozbudowana czesc slownikowa oraz o widocznie bogatsza szate graficzna. Caly projekt jest dzielem podpisanych ponizej wydawcow, a zarazem torontonskich dziennikarzy, ktorzy od kilkunastu lat dokumentuja emigracyjny dorobek Polakow w Kanadzie.
W pierwszej czesci publikacji, Czytelnik znajdzie przede wszystkim syntetyczne opracowania historyczne dotyczace diaspory polskiej w Kanadzie, napisane przez autorow z Polski i z Kanady. Wydawnictwo nawiazalo m.in. wspolprace z Zakladem Kanady Instytutu Amerykanistyki i Studiow Polonijnych Uniwersytetu Jagiellonskiego w Krakowie. Wspolpraca ta (pod przewodem dr Anny Reczynskiej) sprawila, ze inicjatywa kanadyjskiej Polonii przyczyni sie do poglebienia wiedzy historykow na temat tego srodowiska i utrwali w kronikach jego dorobek i osiagniecia.
W drugiej czesci zawarlismy noty biograficzne osob, wyrozniajacych sie swym dorobkiem w pracy zawodowej lub spolecznej oraz takich, ktorych nazwiska znalazly sie w kregu zainteresowania opinii publicznej z innych przyczyn: ich dzialalnosc po prostu wzbudzila zainteresowanie i byla omawiana w kanadyjskich lub polskich srodkach przekazu.
Przystepujac do opracowywania slownika biograficznego, chcielismy odpowiedziec na zapotrzebowanie spoleczne i rynkowe. Naszym celem bylo dostarczenie uzytecznych informacji dla roznych grup zawodowych, jak rowniez dla osob, ktore z pobudek pozazawodowych sledza zycie wspolczesnej Polonii. Ksiazka ta jest proba udokumentowania zbiorowego dorobku szerokiej reprezentacji Polakow w Kanadzie i podrecznym kompendium wiedzy na jej temat - wlasnie poprzez sledzenie indywidualnych losow i karier.
Chcemy zarazem zaznaczyc, ze zamieszczenie czyjejkolwiek noty biograficznej nie stanowi aktu nobilitacji, lecz przede wszystkim ma sluzyc zaspokojeniu potrzeb informacyjnych, ulatwic komunikacje miedzyludzka, byc swiadectwem naszych czasow.
Podczas opracowywania publikacji wykorzystywalismy doswiadczenia w zakresie warsztatu edytorskiego w publikacjach typu "who's who", wydawanych przez rozmaite oficyny na swiecie. Przy doborze osob, ktorych biografie prezentujemy, przyjelismy trzy zasadnicze kryteria:
1. polskie pochodzenie lub wola danej osoby do poczuwania sie Polakiem (niezaleznie od statusu obywatelskiego),
2. status stalego mieszkanca Kanady lub obywatela tego kraju,
3. legitymowanie sie okreslonym dorobkiem w rozmaitych dziedzinach zycia: w dzialalnosci biznesowej, spolecznej (nie tylko na rzecz Polonii), naukowej, artystycznej, duszpasterskiej, politycznej, sportowej itd., uwzgledniajac przedemigracyjne dokonania w Polskce lub w innych krajach. Biogramy uporzadkowano wdlug klucza alfabetycznego.
Punktem wyjscia do sporzadzenia wykazow imiennych osob, ktorym rozeslalismy ankiete-zaproszenie, byl fakt zamieszczenia czyjegos nazwiska w opublikowanych dotychczas encyklopediach, slownikach biograficznych, rejestrach i biuletynach stowarzyszen zawodowych, katalogach instytucji i urzedow panstwowych, wyzszych uczelni, w wydawnictwach organizacji spolecznych oraz w polonijnych mediach, takich jak: prasa, radio i telewizja oraz strony internetowe. W ten sposob powstala wstepna lista, obejmujaca ponad dwa tysiace osob. Nastepnie, w drodze licznych konsultacji z osobami doskonale znajacymi konkretne srodowiska zawodowe i organizacyjne, lista rozrosla sie do okolo 5 tysiecy osob. Rozeslano do nich ankiety, zwracajac sie zarazem z prosba o rekomendacje i sporzadzenie list referencyjnych osob z dostepnych im srodowisk zawodowych lub towarzyskich. Kolejni respondenci sygnalizowali nam o nastepnych osobach. Jednoczesnie wydawcy wykonali tytaniczna, dwuletnia prace detektywistyczna w bibliotekach i w zasobach internetowych.
W efekcie korelacji tych wszystkich dzialan utworzono potezny bank informacji, obejmujacy 9200 osob, do ktorych wyslano zaproszenia poczta tradycyjna, faksowa lub internetowa. Liste wszystkich zaproszonych osob zawiera nasza witryna internetowa: www.polacywkanadzie.com.
Oczywiscie, Czytelnik nie znajdzie w naszej ksiazce bigrafii wszystkich osob, ktorych spodziewalby sie znalezc. Wydawnictwo tradycyjnie kierowalo sie zasada dobrowolnosci i nie staralo sie postepowac wbrew woli indagowanych, choc w wielu przypadkach zdobylo sie na podwojne monitorowanie. Pomimo tego, uzyskalismy jedynie okolo 600 biogramow (i okolo 400 fotografii), a wiec, podobnie jak w przypadku poprzednich edycji - wskaznik odmowy byl zatrwazajaco wysoki. Zwlaszcza gdy wezmiemy pod uwage fakt, iz w odroznieniu od praktyk stosowanych przy innych publikacjach typu "who's who" calkowicie zrezygnowalismy z pobierania oplat za zamieszczanie not biograficznych, opierajac glowny ciezar finansowania na przedplatach subskrypcyjnych. Stad tez ilosciowy udzial subskrybentow jest najwazniejszym czynnikiem decydujacym o walorach ksiazki: rozmiarze, szacie graficznej i cenie.
Wydawcy wyrazaja ubolewanie, ze przygotowane takim nakladem pracy wydawnictwo nadal dalekie jest od - w miare nawet - pelnego obrazu dokonan Polakow w Kanadzie. Zalujemy, ze nasza inicjatywa, podjeta z woli utrwalenia tego dorobku i ukazania nam samym jego skali, zostala potraktowana partykularnie przez czesc osob, do ktorych zwrocilismy sie z prosba o wypelnienie ankiet. Podkresla to jedynie - naszym zdaniem - zbyt mala wage, jaka kanadyjscy Polacy przywiazuja do wlasnej historii i do procesu jej dokumentacji. Niedostateczna troska o zapisanie swoich dziejow jest takze widoczna w nieskutecznej pracy kilku powolanych do tych celow instytucji o charakterze naukowym.
Niemniej, zamierzamy kontynuowac te prace, liczac na pozytywne zmiany w stosunku kanadyjskich Polakow do wlasnej historii i wlasnych dokonan. Korzystajac z zalet internetu, bedziemy chcieli wzbogacac dokumentacje naszych losow i naszej pracy, zostawiajac potwierdzenie nas samych przyszlym pokoleniom, a zarazem oferujac do bezposredniego uzytku barwny obraz polskiej obecnosci na kanadyjskiej ziemi.
Z drugiej strony cieszy nas wyrazny procentowy wzrost udzialu osob, urodzonych poza Polska, ktore deklaruja swoja polskosc w drugiej i trzeciej generacji! Cieszy takze fakt, iz znajdujemy naszych rodakow w najdalszych zakatkach kraju - od Jukonu po Labrador.
Poszczegolne biogramy opracowano na podstawie kwestionariuszy, zawierajacych pytania typowe dla tego rodzaju publikacji. Po analizie nadeslanych materialow redakcja dokonala formatowania wedlug standardu edytorskiego uwidocznionego w ksiazce, dokonujac jednak wielokrotnie koniecznych skrotow i niezbednej adiustacji. Wynikajaca z charakteru tej publikacji selekcja i niezbedne zageszczenia materialu podyktowaly koniecznosc konspektowego potraktowania formy i unifikacji wielu tekstow.
Mimo staran o ujednolicenie nazewnictwa Czytelnik moze zostac zaskoczony wieloracznoscia formulowania niektorych terminow, pojec, nazw wlasnych, a nawet obecnoscia neologizmow. Wynika to z faktu, iz wspoltworzylo te publikacje kilkaset roznych pior, zyjemy zas wszyscy w miejscu, gdzie jezyk polski nie nadaza z tworzeniem adekwatnych odpowiednikow wobec jezyka angielskiego.
Z drugiej strony do czestych nalezaly przypadki swiadomego obstawania naszych respondentow przy niezrecznych sformulowaniach, wynikajacych z dowolnosci translatorskiej. Wielokrotnie staralismy sie nie stosowac polskich zamiennikow, zwlaszcza wobec nazw wlasnych lub okreslen technicznych. Podobnych pulapek jezykowych uniknelibysmy prawdopodobnie dopiero przy ewentualnym wydaniu slownika w jezyku angielskim.
Respondenci korzystali z prawa do zastrzezenia sobie niektorych danych. Nie rozszerzalismy not razaco krotkich i nie skracalismy not zbyt obszernych, wychodzac z zalozenia, ze lepiej oddaja one osobowosc opisywanej osoby. Staralismy sie minimalizowac skroty i unikac sztampy opracowan leksykograficznych poprzez zachowanie wersji najbardziej zblizonych do orginalu. Zdecydowalismy sie nie zamieszczac kilkudziesieciu biogramow w formie, za jaka zdecydowanie optowali autorzy, dlatego nie znalazly one miejsca w tej edycji.
Obecne wydanie wydrukowane zostalo w nakladzie 1520 egzemplarzy, z czego 500 sztuk rozprowadzonych zostanie poza Kanada, glownie na rynku polskim - jako darowizna dla niektorych redakcji, organizacji i bibliotek.
W zwiazku z lawinowo rosnacymi cenami papieru, nasze wydawnictwo nie podejmie juz trudu wydania kolejnej edycji slownika w formie drukowanej. Pragniemy jednak przeniesc nasz pomysl w swiat mediow wirtualnych, do internetu, ktory jest miejscem idealnym dla projektow leksykalnych. W roku 2007 niniejszy slownik trafi w calosci na strony internetowe, gdzie bedzie tworzony na biezaco, rozbudowywany i doskonalony. Znajda w nim wreszcie miejsce biografie zmarlych rodakow i obszerniejsze opracowania historyczne.
Dlatego tez zwracamy sie do uzytkownikow tej publikacji z prosba o sygnalizowanie brakow, pomylek lub przeklaman zauwazonych podczas lektury, o przekazywanie nam opinii i uwag krytycznych, ktore pozwola udoskonalic slownik "Polacy w Kanadzie" w jego kolejnych, wirtualnych edycjach.
Jacek Kozak
Tomasz Piwowarek
Mississauga, marzec 2006.
Adres wydawnictwa:
Biogram Publishing
P.O. Box 1102
Mississauga, Stn B.
Ontario L4Y 3W4
Canada
Tel./fax: (905) 272-2079
Internet: www.polacywkanadzie.com
E-mail: polacywkanadzie@rogers.com