PLOTKI O

GEJOSTWIE. W 1572 r. "jej orzel", jak matka nazywala Henryka, byl juz dwudziestojednoletnim mezczyzna, sprawiajacym coraz wiecej klopotow wychowawczych. Chociaz wciaz kochal sie w Marii de Cleves, w tym samym czasie w Paryzu zdazyl zaslynac z "polowan na damy", napadow na prostytutki, podczas ktorych rozbierano je, a nastepnie podpalano im owlosienie lonowe. Niechec owczesnych mieszkancow Paryza wobec Henryka Walezjusza nie wynikala z faktu, ze zneca sie nad prostytutkami czy tez gwalci mieszczanki. To bylo norma i zwyczajowa zabawa dworu francuskiego. Zdaniem historyka i publicysty Jerzego Besali znecanie sie nad dziewczetami swiadczylo o mizoginizmie Walezego. Potwierdzenie tych domyslow moze stanowic wydarzenie, do ktorego doszlo pewnego dnia w palacu. Henryk zamknal sie w komnacie z prostytutka, a gdy nie chcial otworzyc drzwi, jego brat krol Karol IX i ksiaze de Guise je wylamali. Wtedy "wszyscy na zmiane naduzyli tej kobiety nieczystej", bowiem Henryk Walezjusz nierzadko "zniewalal kobiety sila". Coraz czesciej tez zaczeto przebakiwac, ze Walezjusz moze byc homoseksualista, ubieral sie bowiem jak niewiasta. Powszechnie znany jest opis Henryka Walezego piora posla weneckiego: "Sposob ubierania sie i wyszukane stroje sprawiaja, ze zdaje sie on delikatnym i zniewiescialym, gdyz poza bogatymi sukniami, ktore nosi, pokrytymi calkowicie zlotym haftem, drogimi kamieniami i perlami najwyzszej ceny, okazuje jeszcze nadzwyczajna dbalosc o swoja bielizne i o ulozenie wlosow. Ma zwykle na szyi podwojna kolie z oprawionej w zloto ambry; chwieje sie ona na jego piersi i wydaje slodki zapach. Lecz to, co najwiecej, moim zdaniem, odbiera mu dostojenstwa, to fakt, iz uszy ma przeklute jak kobieta (zwyczaj dosc powszechny wsrod Francuzow) i to jeszcze nie zadowala sie jednym kolczykiem w kazdym uchu, lecz nosi po dwa ozdobione zwisajacymi z nich drogimi kamieniami i perlami". Posel wenecki nie mylil sie w tym, co zobaczyl. Zwyczaj przekluwania uszu byl powszechny we Francji, ale nie za sprawa mody damskiej, a hugenockich korsarzy z La Rochelle. Jednak przyszly polski monarcha niezwykle czesto wspolzyl z kobietami, co pozwala z cala stanowczoscia stwierdzic, ze byl co najwyzej biseksualista, a nie homoseksualista. Domniemania te jednak nie wziely sie znikad. Tak jak matka posiadala swoj "orszak podfruwajek", tak Henryka Walezego otaczal orszak silnych i wysportowanych ulubionych mlodziencow - mignons. Pomysl stworzenia takiego orszaku pojawil sie w latach szescdziesiatych XVI w., a jego autorem byl szambelan dworu andegawenskiego (czyli wlosci Henryka, ktory otrzymal je od brata) i opiekun przyszlego krola Rene de Villequier. Subtelny, a zarazem cyniczny i amoralny, latwo zdobyl jego [Henryka Walezego - J.B.] zaufanie. Wiedzial, iz ksiaze od najmlodszych lat byl pupilkiem matki, ze niczego mu nie odmawiano, ze spelniano wszelkie jego kaprysy. Stad wychowanie wsrod kobiet, zabawy w sultana wsrod pieknych dworek, stad zamilowanie do wygod, luksusu, ozdob, klejnotow. Ale Villequier zdazyl tez poznac ambicje swojego wychowanka, chec blyszczenia, przewodzenia, rzadzenia. Otoczyl go wiec orszakiem rowiesnikow mocnych, wyrosnietych i wygimnastykowanych, lecz nizszych oden intelektem. Podobno ludzie gardzili owymi mignons, co w 1576 r. opisywal w swym pamietniku mieszczanin paryski Piotr de l'Estoile: "zarowno z powodu ich wynioslego sposobu bycia, jak i z powodu nadmiernej hojnosci krola wobec nich [...]. Maja dlugie wlosy, ktore wciaz fryzuja i ukladaja w loki, a na nich nosza male aksamitne czapeczki [...]. Maja szerokie i luzne kolnierze [...], zajmuja sie gra o pieniadze, bluznierstwem, skokami, tancami, klotniami, uwodzeniem i towarzyszeniem wszedzie krolowi." (Jerzy Beskidzki, "Kiedy Francuz rzadzil Rzeczpospolita. Krol z Paryza doznal szoku kulturowego nad Wisla. Kiedy w styczniu 1574 r. pierwszy w historii Polski krol wybrany przez szlachte 23-letni Francuz Henryk Walezy dotarl do Polski, zarowno on jak i Polacy doznali szoku kulturowego. Nowy wladca mial pelno bizuterii. Nosil m.in. wysadzane perlami kolczyki z sisiorkami i zlote kolie. Przywiazywal duza wage do ulozenia wlosow oraz bielizny. Intensywnie perfumowal sie i lubil male pieski. Walezego otaczal orszak silnych i wysportowanych mlodziencow tzw. mignons. Nowy krol zle sie czul w naszym kraju i wytrzymal tu ledwo pol roku. Noca z 18 na 19 czerwca 1574 r. Walezy wymknal sie z Wawelu i w srodku nocy uciekl do Francji", HISTORIA BEZ CENZURY, nr 04-05, 2024 r.). *** 15 maja 1674 zmarl Kazimierz Florian Czartoryski, ksiaze, arcybiskup gnieznienski i prymas Polski, sekretarz krolewski (ur. 1620?r.).