JAK DAWNA RZECZPOSPOLITA ZADZIWIALA

SWIAT. Kiedy w 1574 roku nowo wybrany krol Henryk Walezy przybyl do naszego kraju, tym, co jako pierwsze wzbudzilo jego ciekawosc, byl Poznan - krolewskie miasto na szlaku do Krakowa. Wladca zwiedzal je do drugiej w nocy, choc panowala prawdziwa zima z tegim morzem. Kolejny raz zdziwil sie w stolicy - zamek na Wawelu byl obszerniejszy i o wiele lepiej wyposazony niz paryski. Mial toalety, podczas gdy w Luwrze sluzba zalatwiala potrzeby na schodach lub do kominkow, oddawala mocz z balkonow albo brudzila obijane tkaninami sciany. Takze sam Paryz, liczacy ponad 100 tysiecy mieszkancow, byl miastem, gdzie w morzu blota zawierajacego gnijace odpadki i odchody wylewane na ulice wznosily sie sredniowieczne katedry i palace arystokracji. Pod wzgledem czystosci Krakow i Poznan wypadly o wiele lepiej, gdyz mialy juz pierwsze kanaly i rowy sciekowe, a poczatki ich kanalizacji siegaly XIII-XIV wieku. Wladza Walezego w Rzeczypospolitej byla o wiele wieksza niz w ojczystym kraju. W Polsce autorytet monarchy byl ogromny, podczas gdy - jak podaje Stanislaw Grzybowski - we Francji prawie nie istnial aparat wykonawczy wladzy krolewskiej. Wladca uzalezniony byl od decyzji lokalnych parlamentow, mogacych odmowic zarejestrowania edyktu i ulegajacych wplywom arystokracji. W pewnym sensie wspomniane krolestwo za czasow Katarzyny Medycejskiej przypominalo Rzeczpospolita z czasow saskich, gdzie rody magnackie posiadajace prywatne zamki i armie prowadzily wlasna polityke. Latwiej bylo krolowi Polski przekonac poslow i senatorow na sejmie, niz we Francji sklonic do ugody potezne koterie arystokracji. W dodatku nasz senat jako izba wyzsza popieral zwykle wole wladcy, bo skladal sie z ludzi mianowanych przez niego na senatorskie urzedy kasztelanow i wojewodow (Jacek Komuda, "Upadek: Jak stracilismy Pierwsza Rzeczpospolita"). *** "Po czterdziestce mniej oczekuje sie od zycia, a wiecej od siebie" - KAZIMIERZ BRANDYS. *** "Jesli polski chlop w XVI wieku w opisach podroznikow zachodnich wyglada w ten sposob, ze czesto ma zloty lancuch na szyi grupszy od miejscowego szlachcica, co to znaczy? Po pierwsze, mial zloto, po drugie, mogl sie tym szczycic, nikt mu tego nie zabronil, czyli jakos na to wszystko zarobil" - LESZEK ZEBROWSKI. *** "Komendant stolecznej policji przeslal sadowi dokument, ktory obnaza klamstwa i ubecka prowokacje zlecona przez Donalda Tuska przewodniczacej nielegalnej komisji ds. Pegasusa, Magdalenie Sroce" - ZBIGNIEW ZIOBRO. *** "Putin sie boi" - GEN SKRZYPCZAK.