Przypomnijmy, ze puentylizm

to kierunek w malarstwie nazwany od francuskiego pointiller - kropkowac, punktowac. Obrazy puentylistow skladaja sie z kropek i kresek malowanych czubkiem pedzla. Punkty i kreski, ogladane z pewnej odleglosci, zlewaja sie w jedno - podobnie jak piksele na ekranie komputera przy odpowiednim pomniejszeniu. Tak samo w szlacheckiej literaturze zwanej "sarmacka" nie zabiera glosu masa ludzka jako masa, lecz zbior indywidualistow. Ci indywidualisci ani nie sa Donkiszotami, ani nie pozuja na Fausta. Sa to wszakze wyraznie odrebne jednostki, o silnym poczuciu wolnosci, zarazem zas o silnym poczuciu wspolnoty. Innymi slowy: owe puentylistyczne kropki i kreski, ktore z bliska wydaja sie podobne, ogladane z pewnej perspektywy daja ciekawy wizerunek Sarmaty, ktory wolnym, indywidualnym glosem przemawia w imie Wiary i Wolnosci, Rownosci i Braterstwa, rozumianych po polsku i (a moze: czyli) po szlachecku. Otoz dzis, mimo ze formalnie szlachta nie istnieje, to jednak do tych wlasnie szlacheckich wartosci wciaz przyznaja sie (jak liczni? to jest pytanie) wspolczesni Polacy. Skadinad, gdyby nie szlachetne umilowanie wolnosci i szlachecka wiara w Pana Boga narodzone w epoce - powiedzmy na razie ogolnie - sarmackiej, to zarowno polski romantyzm, jak i polska wspolczesnosc wygladalyby zupelnie inaczej (Jacek Kowalski, Sarmacja Obalanie Mitow"). "Nie dociekajmy niewiadomego. Dopiero wiadome moze sie okazac zagadka" - ANDRZEJ NIEWINNY DOBROWOLSKI.